ΓΚΆΝΤΙ

Τα  εφτά που δεν πρέπει να έχεις: Πλούτο χωρίς μόχθο, Γνώση χωρίς χαρακτήρα, Πολιτική χωρίς αρχές, Απόλαυση χωρίς συναίσθημα, Εμπόριο χωρίς ήθος, Επιστήμη χωρίς ανθρωπιά, Αγάπη χωρίς θυσία.
Τη μέρα που η δύναμη της αγάπης θα υπερνικήσει την αγάπη της δύναμης, ο κόσμος θα γνωρίσει την ειρήνη.
Πρέπει να ζούμε σαν να πρόκειται να πεθάνουμε αύριο και να μελετάμε σαν να πρόκειται να ζήσουμε για πάντα.
Η ικανότητα να συγχωρείς είναι προσόν του δυνατού. Οι αδύναμοι ποτέ δεν συγχωρούν.
Πρέπει να είσαι η αλλαγή που θέλεις να έρθει.
Ένας δειλός είναι ανίκανος να δείξει αγάπη. Αυτό είναι προνόμιο των γενναίων.
Το μόνο αποτέλεσμα που θα έχει το «οφθαλμόν αντί οφθαλμού» είναι ότι θα καταλήξει να κάνει όλον τον κόσμο τυφλό.
Ένα «όχι» που βγήκε από μια βαθιά πεποίθηση, είναι πολύ καλύτερο -και πιο μεγαλειώδες- από ένα «ναι» που ειπώθηκε για να ευχαριστήσει ή, χειρότερα, για να αποφύγει φασαρίες.
Είναι καλύτερα να στέκεσαι όρθιος με σπασμένο και μπανταρισμένο κεφάλι, από το να σέρνεσαι με την κοιλιά για να γλιτώσεις το κεφάλι σου.

Aριστοτέλης

Η ευδαιμονία αποτελεί επιδίωξη του ανθρώπου σύμφωνα με σχεδόν όλο τον αρχαιοελληνικό στοχασμό. Ενδεικτικά σημειώνουμε την άποψη ενός από τους Προσωκρατικούς, του Δημόκριτου:“Ευδαιμονίη ψυχής έργον, ουκ εν βοσκήμασιν οικεί ουδέ εν χρυσώ· ψυχή οικητήριον δαίμονος” δηλαδή “Η ευδαιμονία είναι έργο, απόκτημα της ψυχής του ανθρώπου, η ευδαιμονία δεν κατοικεί στα κοπάδια ζώων, δεν αγοράζεται με χρυσάφι. Η ψυχή είναι η κατοικία της ευδαιμονίας”. Και είναι προφανές ότι η επιδίωξη ευδαιμονίας και η επιλογή δρόμου αναζήτησης αποτελεί κύριο κεφάλαιο της Φιλοσοφίας Ζωής των ανθρώπων και συνοδεύεται από τις αντιλήψεις για τη ζωή και την κοινωνία του Ανθρώπου, από την επιλογή τρόπου ζωής και συμπεριφοράς προς το συνάνθρωπο και από την αποδοχή σκοπών ζωής και κανόνων δράσης, ώστε να επιτυγχάνεται και ευδαιμονία.

Γνωρίζουμε ότι πρώτος ο Αριστοτέλης προσπάθησε συστηματικά να αναλύσει το πώς ορίζεται η ευδαιμονία και πώς επιδιώκεται με την ανθρώπινη δραστηριότητα. Στην προσπάθεια αυτή αφιέρωσε τρία συγγράμματα: Ηθικά Νικομάχεια, Ηθικά Ευδήμεια, Μεγάλα Ηθικά .
Σύνδεση της ευδαιμονίας με όλες τις πνευματικές δραστηριότητες του ανθρώπου διακρίνουμε πρώτη φορά στο πολυσχιδές έργο του Δημόκριτου . Αλλά ο Αριστοτέλης επιχείρησε συστηματικά να συνδέσει την ευδαιμονία του ανθρώπου με την ηθική αντίληψη και δράση του γράφοντας τα τρία έργα που προσημειώσαμε. Και διατύπωσε σχετικό ορισμό στο τέλος του πρώτου βιβλίου των Ηθικών Νικομαχείων γράφοντας: ”Η ευδαιμονία είναι μια ευχάριστη ψυχική κατάσταση που προκύπτει από τη δραστηριότητα της ψυχής, εφόσον αυτή η δραστηριότητα είναι σύμφωνη με την τέλεια αρετή”.
Ο ίδιος ο Αριστοτέλης, θαυμαστής του Σωκράτη, έγραψε για τη συνήθειά του να οδηγεί τους συνομιλητές του στον ορισμό των εννοιών: “Έστιν άρα η αρετή έξις προαιρετική, εν μεσότητι ούσα τη προς ημάς, ωρισμένη λόγω” - “Είναι λοιπόν η αρετή η παγιωμένη διάθεση ή ο σταθερός προσανατολισμός του νου, που αποφασίζει ελεύθερα τις επιλογές των πράξεων και των αισθημάτων μας” ουσιαστικά συνίσταται στην αναζήτηση του μέσου δρόμου δράσης σε σχέση με μας, όπως δηλαδή μπορεί να αποφασίσει ο συνετός άνθρωπος.
• “Η ηθική εξ έθους περιγίγνεται , όθεν και το όνομα” - “Η ηθική αντίληψη του ανθρώπου διαμορφώνεται με τη συνήθεια, από όπου παράγεται και η λέξη” “Ουδεμία των ηθικών αρετών φύσει ημίν εγγίγνεται (αλλά εξ έθους περιγίγνεται)” - “καμιά ηθική αρετή δεν την έχουμε έμφυτη, δοσμένη από τη φύση, αλλά διαμορφώνεται στον άνθρωπο με τη συνήθεια, με την επανάληψη τέτοιας συμπεριφοράς”
• “Οι νομοθέται τους πολίτας εθίζοντες ποιούσιν αγαθούς” - Οι νομοθέτες προσπαθούν να κάνουν τους πολίτες αγαθούς με τη συνήθεια, τον εθισμό. 
• “Η του ανθρώπου αρετή είη αν η έξις αφ’ ης αγαθός άνθρωπος γίγνεται” - Αρετή του ανθρώπου μπορεί να είναι η επαναλαμβανόμενη καλή συνήθεια με την οποία ο άνθρωπος γίνεται αγαθός, ενάρετος. 
• “Σημείον δει ποιείσθαι των έξεων την επιγιγνομένην ηδονήν ή λύπην τοις έργοις” - Κριτήριο των επαναλαμβανομένων συνηθειών πρέπει να θεωρούμε τη χαρά ή τη λύπη που προκύπτει από τις πράξεις μας. 
• “Εκ των ομοίων ενεργειών αι έξεις γίγνονται” - Οι έξεις, παγιωμένες συνήθειες διαμορφώνονται με την επανάληψη όμοιων ενεργειών. 
• “Η αρετή πάσης τέχνης ακριβεστέρα και αμείνων…του μέσου αν είη στοχαστική. Λέγω δε την ηθικήν, αύτη γαρ περί πάθη και πράξεις” - “Η αρετή είναι πιο ακριβής και πιο καλοπροαίρετη από κάθε τέχνη….μπορεί να είναι και στοχαστική του μέσου. Και εννοώ την ηθική, γιατί αυτή ανάγεται στα πάθη των ανθρώπων και στα αντίστοιχες πράξεις τους”
• “Η αρετή περί πάθη και πράξεις εστί το μέσον επαινείται και κατορθούται ταύτα δε άμφω της αρετής. Μεσότης, άρα, η αρετή στοχαστική ούσα του μέσου” - “Η αρετή αναφέρεται στα πάθη των ανθρώπων και στις πράξεις τους όπου ο μέσος δρόμος επαινείται και κρίνεται επιτυχία, κατόρθωμα. Αυτά είναι τα δυο γνωρίσματα της αρετής. Άρα η αρετή είναι κάποια μέση πορεία και γι’ αυτό στοχάζεται σταθερά πού βρίσκεται ο μέσος ή μεσαίος δρόμος”. 
• ”Το μέσον προς ημάς, μήτε πλεονάζει μητε ελλείπει, τούτο δε ουχ εν ουδέ ταυτόν πάσιν, πας δε επιστήμων την υπερβολήν και την έλλειψιν φεύγει, το δε μέσον ζητεί και τούθ’ αιρείται” - Το μέσο (η μέση οδός) νοείται σε σχέση με μας που το επιλέγουμε κα νοείται ως κατάσταση όπου δεν πλεονάζει κάτι ούτε υπολείπεται. Αυτό το μέσον δεν είναι ούτε ένα ούτε το ίδιο για όλους….και κάθε συνετός αποφεύγει την υπερβολή και την έλλειψη, αναζητεί το μέσο δρόμο και αυτόν επιλέγει.
• “Έστιν, άρα, η αρετή έξις προαιρετική εν μεσότητι ουσα τη προς ημάς, ωρισμένη λόγω και ω αν ο φρόνιμος ορίσειεν, ειδώς προαιρούμενος, βεβαίως και αμετακινήτως” - Είναι λοιπόν η αρετή η παγιωμένη διάθεση ή ο σταθερός προσανατολισμός του νου, που αποφασίζει ελεύθερα τις επιλογές των πράξεων και των αισθημάτων μας, ουσιαστικά συνίσταται στην αναζήτηση του μέσου δρόμου δράσης σε σχέση με μας, όπως δηλαδή μπορεί να αποφασίσει ο συνετός άνθρωπος και ο φρόνιμος συνειδητά επιλέγει τη μέση οδό και σ’ αυτήν πορεύεται με σταθερότητα και δίχως παρεκκλίσεις..
• Αλλά, για να γίνει αρετή από προαίρεση πράξη, είναι ανάγκη ο άνθρωπος να μάθει κάποιο τρόπο πράξης. Ο Αριστοτέλης προσθέτει σχετικά: ”Α δει μαθόντας ποιείν ταύτα ποιούντες μανθάνομεν” - Αυτά λοιπόν που οφείλουμε να πράττουμε αφού τα μάθουμε, αυτά τα μαθαίνουμε πράττοντες (με διαρκή άσκηση σ’ αυτά).
• Και επειδή η μάθηση είναι θέμα παιδείας, θυμάται ο Αριστοτέλης ένα σχετικό ορισμό από τη μαθητεία του στον Πλάτωνα. Γράφει λοιπόν: “Περί ηδονάς και λύπας εστίν η ηθική αρετή…..Διό δει ήχθαι πως εκ νέων , ως ο Πλάτων φησίν, ώστε χαίρειν τε και λυπείσθαι οις δει η γαρ ορθή παιδεία αύτη εστίν” - Η ηθική αρετή των ανθρώπων αναφέρεται στις χαρές και στις πίκρες που νιώθουν από τη δράση τους…Γι’ αυτό είναι ανάγκη να έχει κανείς οδηγηθεί σε άσκηση αρετής από τα νιάτα του, όπως έχει γράψει ο Πλάτων, ώστε να χαίρεται ή να λυπάται με δραστηριότητα που προκαλεί χαρά ή λύπη. Και αυτό είναι το νόημα της ορθής παιδείας. 
Τι σημαίνουν οι όροι: αγαθός, λόγος, φρόνιμος, τι είναι η προαίρεσις και ποιος ο πλατωνικός ορισμός παιδείας;
Στα Πολιτικά ο Αριστοτέλης περί Παιδείας αναφέρει: “Τρεις παράγοντες συμβάλλουν στο να γίνονται οι άνθρωποι αγαθοί και σπουδαίοι. Και είναι αυτοί οι παράγοντες: η φυσική προδιάθεση, οι εθισμοί και η λογική ικανότητα του ανθρώπου” Αναλύοντας στη συνέχεια τους σκοπούς χαρακτηρίζει κυριότατον την καλλιέργεια του λόγου, με τούτο το σκεπτικό: «δια τον λόγον οι άνθρωποι δύνανται πράττειν και εναντία τοις εθισμοίς και τη φύσει, εάν πεισθώσιν άλλως έχειν βέλτιον» = γιατί με τη λογική ικανότητά τους οι άνθρωποι κατορθώνουν να πράττουν έργα αντίθετα προς τους εθισμούς και τις φυσικές ορμές τους, αν πειστούν ότι κάποια άλλη πορεία είναι πιο σωστή.
Στο τρίτο βιβλίο των Ηθικών Νικομαχείων διευκρινίζει: “έστι γαρ (αρετή) ου μόνον η κατά τον ορθόν λόγον αλλ’ η μετά του ορθού λόγου έξις αρετή (εστί)». «Ορθός δε λόγος περί των τοιούτων η φρόνησις” -“Αρετή δεν είναι απλά η έξη (σταθερή συνήθεια) που διαμορφώθηκε με τον ορθό λόγο, αλλά είναι αρετή η σταθερή έξη που συμπορεύεται μόνιμα με τον ορθό λόγο. Και ορθός λόγος για τέτοια θέματα (ηθικής τάξης ) είναι η φρόνηση”. 
Για την έννοια της φρόνησεως ο  Δημόκριτος έγραψε: «Τριτογένεια η Αθηνά φρόνησις νομίζεται. Γίγνεται δε εκ του φρονείν τρία ταύτα: βουλεύεσθαι καλώς (ευ λογίζεσθαι), λέγειν αναμαρτήτως (ευ λέγειν) και πράττειν α δει» δηλαδή “Τριτογένεια λέγεται η Αθηνά και θεωρείται ενσάρκωση της φρόνησης. Η δε φρόνηση εκφράζεται με τρεις δυνατότητες: να σκεπτόμαστε σωστά, να διατυπώνουμε τη σκέψη μας άψογα, να πράττουμε αυτά που κρίνονται από τους άλλους σωστά, άρα ευεργετικά”.

 Τι σχέση έχει η προαίρεση με τη βούληση και την ελεύθερη επιλογή; Ποια τα όρια λειτουργίας της ή εμβέλειάς της και ποια η σχέση της με το λογικό του ανθρώπου;

Στο τρίτο βιβλίο των Ηθικών Νικομαχείων αναφέρει:
“Η βούλησις του τέλους εστί μάλλον, η δε προαίρεσις των προς το τέλος, όλως δε έοικεν η προαίρεσις περί τα εφ’ ημίν είναι” - Η βούλησή μας εκφράζει μάλλον έναν τελικό σκοπό, ενώ η προαίρεσή μας επιλέγει τα μέσα που θεωρούμε χρήσιμα για την επίτευξη του σκοπού και μάλλον η προαίρεσή μας βασίζεται σε ό,τι μπορούμε εμείς να πραγματοποιήσουμε, ό,τι κρίνουμε ότι είναι μέσα στα όριά μας. Επίσης, “Η προαίρεσις μετά λόγου και διανοίας, υποσημαίνειν δε έοικεν και το όνομα ως ον προ ετέρων αιρετόν” - Η προαίρεσή μας συνοδεύεται από λογική και περίσκεψη, όπως φαίνεται να υποδηλώνει και ο όρος που χρησιμοποιούμε: αιρετό ονομάζουμε κάτι που το προτιμάμε συγκρίνοντας το με κάτι άλλο, άρα ύστερα από ενέργεια λογική και σκέψη.
Παρατηρούμε ότι ο Αριστοτέλης ήδη έχει αγγίξει το κυριότερο ζήτημα της ανθρώπινης ύπαρξης και δράσης, αυτό της Ελευθερίας της Συνείδησης του Ανθρώπου και της συνακόλουθης ευθύνης του. Τέτοιο ζήτημα δεν είχε ακόμη διατυπωθεί διακριτά από τους φιλοσόφους. Με σαφήνεια το έθεσαν, μια γενιά αργότερα από τον Αριστοτέλη, οι Στωικοί , ενώ είναι πιθανό ότι το είχε αγγίξει παλαιότερα ως πρόβλημα ο Δημοκριτος .

μετὰ δὲ ταῦτα κατελέξατο στρατιάν, ὁπλίτας μὲν πεντακοσίους καὶ χιλίους, ἱππέας δὲ πεντήκοντα καὶ ἑκατόν, ναῦς δ’ ἑκατόν. καὶ μετὰ τὸν κατάπλουν τρίτῳ μηνὶ ἀνήχθη ἐπ’ Ἄνδρον ἀφεστηκυῖαν τῶν Ἀθηναίων, καὶ μετ’ αὐτοῦ Ἀριστοκράτης καὶ Ἀδείμαντος ὁ Λευκολοφίδου συνεπέμφθησαν ᾑρημένοι κατὰ γῆν στρατηγοί.  Ἀλκιβιάδης δὲ τὸ στράτευμα ἀπεβίβασε τῆς Ἀνδρίας χώρας εἰς Γαύριον· ἐκβοηθήσαντας δὲ τοὺς Ἀνδρίους ἐτρέψαντο καὶ κατέκλεισαν εἰς τὴν πόλιν καί τινας ἀπέκτειναν οὐ πολλούς, καὶ τοὺς Λάκωνας οἳ αὐτόθι ἦσαν. 

Ξενοφῶντος Ἑλληνικά, 1.4.22-1.4.23

Λεξιλόγιο
καταλέγομαι: συγκεντρώνω
ἀφίσταμαι + γενική: αποστατώ
αἱροῦμαι: εκλέγομαι
ἀποκτείνω: σκοτώνω
αὐτόθι: εκεί

ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ

Να μεταφράσετε το παραπάνω κείμενο στα νέα ελληνικά.

Μονάδες 20

α. Να γράψετε τους τύπους που ζητούνται:

• στρατιάν: τη γενική πτώση του πληθυντικού αριθμού
• τὸν κατάπλουν: την ίδια πτώση στον άλλο αριθμό
• τῶν Ἀθηναίων: την ονομαστική πτώση του πληθυντικού αριθμού
• τὴν πόλιν: την κλητική πτώση στον ίδιο αριθμό
• τινας: τη γενική πτώση του πληθυντικού αριθμού

Μονάδες 5

β. ἐτρέψαντο, κατέκλεισαν: να κλίνετε την υποτακτική του αορίστου στην ίδια φωνή.

Μονάδες 5

γ.τῶν Ἀθηναίων, ὁ Λευκολοφίδου, τὸ στράτευμα, ἐκβοηθήσαντας, αὐτόθι: να χαρακτηρίσετε συντακτικώς τους παραπάνω τύπους του κειμένου.

Πάλιν δὲ ἐρωτώμενος ὁ Σωκράτης ἡ ἀνδρεία πότερον εἴη διδακτὸν ἢ φυσικόν, «οἶμαι μέν», ἔφη, «ὥσπερ σῶμα σώματος ἰσχυρότερον πρὸς τοὺς πόνους φύεται, οὕτω καὶ ψυχὴν ψυχῆς ἐρρωμενεστέραν πρὸς τὰ δεινὰ φύσει γίγνεσθαι· ὁρῶ γὰρ ἐν τοῖς αὐτοῖς νόμοις τε καὶ ἔθεσι τρεφομένους πολὺ διαφέροντας ἀλλήλων τόλμῃ· νομίζω μέντοι πᾶσαν φύσιν μαθήσει καὶ μελέτῃ πρὸς ἀνδρείαν αὔξεσθαι· δῆλον μὲν γὰρ ὅτι Σκύθαι καὶ Θρᾷκες οὐκ ἂν τολμήσειαν ἀσπίδας καὶ δόρατα λαβόντες Λακεδαιμονίοις διαμάχεσθαι· φανερὸν δ' ὅτι Λακεδαιμόνιοι οὔτ' ἂν Θρᾳξὶ πέλταις καὶ ἀκοντίοις οὔτε Σκύθαις τόξοις ἐθέλοιεν ἂν διαγωνίζεσθαι. Ὁρῶ δ' ἔγωγε καὶ ἐπὶ τῶν ἄλλων πάντων ὁμοίως καὶ φύσει διαφέροντας ἀλλήλων τοὺς ἀνθρώπους καὶ ἐπιμελείᾳ πολὺ ἐπιδιδόντας.

Ξενοφῶντος , Ἀπομνημονεύματα, 3, 9, 1-2

Λεξιλόγιο

φύομαι: γίνομαι, γεννιέμαι

ὁ ἐρρωμένος: ο ισχυρός, ο δυνατός

τὸ ἔθος: η συνήθεια

ἡ πέλτη: είδος όπλου

ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ

1.      Να μεταφράσετε το παραπάνω κείμενο στα νέα ελληνικά.

ΜΟΝΑΔΕΣ 20

2.      Να γράψετε τους τύπους που ζητούνται:

      ὁ Σωκράτης: την κλητική πτώση του ενικού αριθμού

      σῶμα: τη δοτική πτώση του πληθυντικού αριθμού

      ἔθεσι: την ονομαστική πτώση του ίδιου αριθμού

      ἔγωγε: τη γενική πτώση του ίδιου αριθμού

      ἀλλήλων: την αιτιατική πτώση στο ουδέτερο γένος

      εἴη: τον αντίστοιχο τύπο στην υποτακτική

      νομίζω: το α’ ενικό πρόσωπο του μέλλοντα, στην ίδια έγκλιση και φωνή

      λαβόντες: το β’ ενικό πρόσωπο της προστακτικής του ίδιου χρόνου  στη μέση φωνή

      ἐθέλοιεν: τους ονοματικούς τύπους του ίδιου χρόνου

      διαφέροντας: τον αντίστοιχο τύπο στο μέλλοντα.

ΜΟΝΑΔΕΣ 10

3.      α. διδακτὸν: να αναλύσετε το ρηματικό επίθετο.

ΜΟΝΑΔΕΣ 4

β. «ὅτι Λακεδαιμόνιοι οὔτ' ἂν Θρᾳξὶ πέλταις καὶ ἀκοντίοις οὔτε Σκύθαις τόξοις ἐθέλοιεν ἂν διαγωνίζεσθαι»: να αναγνωρίσετε πλήρως τη δευτερεύουσα πρόταση (είδος-εισαγωγή-εκφορά-συντακτική λειτουργία).

ΜΟΝΑΔΕΣ 6

ΚΕΙΜΕΝΟ 1                            Ξενοφῶντος Ἑλληνικά, 2,2,19-23

          Θηραμένης δὲ καὶ οἱ ἄλλοι πρέσβεις ἐπεὶ ᾖσαν ἐν Σελλασίᾳ, ἐρωτώμενοι δὲ ἐπὶ τίνι λόγῳ ἥκοιεν εἶπαν ὅτι αὐτοκράτορες περὶ εἰρήνης, μετὰ ταῦτα  οἱ ἔφοροι καλεῖν ἐκέλευον αὐτούς. Ἐπεὶ δ’ ἧκον, ἐκκλησίαν ἐποίησαν, ἐν ᾗ ἀντέλεγον Κορίνθιοι καὶ Θηβαῖοι μάλιστα, πολλοὶ δὲ καὶ ἄλλοι τῶν Ἑλλήνων μὴ σπένδεσθαι Ἀθηναίοις ἀλλ’ ἐξαιρεῖν.

          Λακεδαιμόνιοι δὲ οὐκ ἔφασαν πόλιν Ἑλληνίδα ἀνδραποδιεῖν μέγα ἀγαθὸν εἰργασμένην ἐν τοῖς μεγίστοις κινδύνοις γενομένοις τῇ Ἑλλάδι, ἀλλ’ ἐποιοῦντο εἰρήνην ἐφ’ ᾧ τά τε μακρὰ τείχη καὶ τὸν Πειραιᾶ καθελόντας καὶ τὰς ναῦς πλὴν δώδεκα παραδόντας καὶ τοὺς φυγάδας καθέντας, τὸν αὐτὸν ἐχθρὸν καὶ φίλον νομίζοντας Λακεδαιμονίοις ἕπεσθαι καὶ κατὰ γῆν καὶ κατὰ θάλατταν ὅποι ἂν ἡγῶνται. Θηραμένης δὲ καὶ οἱ σὺν αὐτῷ πρέσβεις ἐπανέφερον ταῦτα εἰς τὰς Ἀθήνας.

          Εἰσιόντας δ’ αὐτοὺς ὄχλος περιεχεῖτο πολύς, φοβούμενοι μὴ ἄπρακτοι ἥκοιεν˙ οὐ γὰρ ἔτι ἐνεχώρει μέλλειν διὰ τὸ πλῆθος τῶν ἀπολλυμένων τῷ λιμῷ. Τῇ δὲ ὑστεραίᾳ ἀπήγγελλον οἱ πρέσβεις ἐφ’ οἷς οἱ Λακεδαιμόνιοι ποιοῖντο τὴν εἰρήνην˙ προηγόρει δὲ αὐτῶν Θηραμένης, λέγων ὡς χρὴ πείθεσθαι Λακεδαιμονίοις καὶ τὰ τείχη περιαιρεῖν. Ἀντειπόντων δέ τινων αὐτῷ, πολὺ δὲ πλειόνων συνεπαινεσάντων, ἔδοξε δέχεσθαι τὴν εἰρήνην. Μετὰ δὲ ταῦτα Λύσανδρός τε κατέπλει εἰς τὸν Πειραιᾶ καὶ οἱ φυγάδες κατῇσαν καὶ τὰ τείχη κατέσκαπτον ὑπ’ αὐλητρίδων πολλῇ προθυμίᾳ, νομίζοντες ἐκείνην τὴν ἡμέραν τῇ Ἑλλάδι ἄρχειν τῆς ἐλευθερίας.

      ΚΕΙΜΕΝΟ 2                      Ξενοφῶντος Ἑλληνικά, 2,3,11-13

Η εκλογή των Τριάντα έγινε αμέσως μετά την κατεδάφιση των Μακρών Τειχών και των τειχών του Πειραιά. Ενώ όμως εντολή τους ήταν να συντάξουν ένα σύνταγμα που θα ρύθμιζε τον πολιτικό βίο, όλο ανάβαλλαν τη σύνταξη και τη δημοσίευσή του˙ στο μεταξύ συγκροτούσαν τη Βουλή και τις άλλες αρχές όπως ήθελαν αυτοί. Έπειτα άρχισαν να συλλαμβάνουν τους γνωστούς καταδότες, που τον καιρό της δημοκρατίας είχαν κάνει τη συκοφαντία επάγγελμα και ταλαιπωρούσαν την καλή τάξη, και να τους παραπέμπουν για θανατική καταδίκη. Η Βουλή τους καταδίκαζε με ευχαρίστηση και το πράμα δε δυσαρεστούσε καθόλου όσους ένιωθαν πως τίποτα κοινό δεν είχαν μ’ αυτούς. Αργότερα ωστόσο άρχισαν να καταστρώνουν σχέδια για να επιβάλουν την ανεξέλεγκτη κυριαρχία τους στην πόλη.

Β. ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ

1. Να μεταφράσετε τη δεύτερη παράγραφο του κειμένου 1 στα νέα ελληνικά.

Μονάδες 30

2.      α. Σε ποιες ενέργειες προέβησαν ο Θηραμένης και οι υπόλοιποι απεσταλμένοι όταν βρίσκονταν στη Σελλασία; (κείμενο 1)

Μονάδες 5

            β. Ποιοι ήταν οι όροι που επέβαλαν οι Λακεδαιμόνιοι στους Αθηναίους    προκειμένου να συνθηκολογήσουν μαζί τους; (κείμενο 1)

Μονάδες 5

            γ. Πώς αντέδρασαν οι Αθηναίοι όταν τους ανακοινώθηκαν όλα όσα  είχαν διαδραματιστεί στη Σπάρτη (κείμενο 1)

Μονάδες 5

3. α. Ποιος από τους όρους που επέβαλαν οι Λακεδαιμόνιοι στους Αθηναίους πιστεύετε ότι ήταν περισσότερο οδυνηρός και γιατί; (κείμενο 1)

Μονάδες 10

β.«νομίζοντες ἐκείνην τὴν ἡμέραν τῇ Ἑλλάδι ἄρχειν τῆς ἐλευθερίας»: να σχολιάσετε το περιεχόμενο αυτής της φράσης σε μία παράγραφο 80-100 λέξεων.

Μονάδες 5

4.   Να καταγράψετε τις αυθαιρεσίες στις οποίες προέβησαν οι Τριάκοντα τύραννοι, όταν εδραιώθηκαν στην εξουσία και να χαρακτηρίσετε τη συμπεριφορά τους. Η απάντησή σας να είναι έκτασης 90-100 λέξεων. (κείμενο 2)

Μονάδες 10

5.   α. Ἀθηναίοις, κινδύνοις, τείχη, τὰς ναῦς, οἱ πρέσβεις : να κλίνετε τους τύπους στον άλλο αριθμό.

Μονάδες 5

β. εἶπαν: να κλίνετε την οριστική και την προστακτική του αορίστου β΄.

Μονάδες  5

6. « ὡς χρὴ πείθεσθαι Λακεδαιμονίοις καὶ τὰ τείχη περιαιρεῖν.» : να αναγνωρίσετε τη δευτερεύουσα πρόταση (είδος, εισαγωγή, εκφορά, λειτουργία .

Μονάδες 10

7.    φήμη, χειρουργείο, αντίδοτο, αναπόφευκτος, αιρετικός, ανασκαφές, χρέος, πλειοψηφία, επόμενος, προσποίηση: να εντοπίσετε στο κείμενο 1 τους ετυμολογικά συγγενείς τύπους με τις λέξεις που σας δόθηκαν.

Μονάδες 10

Γαυγίζω αλλά κανείς δεν με ακούει
γρυλίζω αλλά δεν με προσέχει κανένας
νιαουρίζω αλλά δεν γυρνάει κεφάλι να με δει
ψιθυρίζω – αλλά δεν βρίσκω αυτί να με δεχτεί

Να δεχτεί τι – τις γνωστές ανοησίες σου
τα γλυκόλογα που θα ’λεγες στην γκόμενα
τα σαχλά σου τ’ αστεία να την κάνεις
να γελάει να μορφάζει να χαμογελάει

Κραυγάζω και μου απαντούν τα κοράκια
Φωνάζω και μου απαντούν τα κύματα
Ουρλιάζω και μου απαντούν τα χρήματα
Σωπαίνω και με καλούν τα επιρρήματα

Δεν έχω τι άλλο να πω να μην φανώ
Γεγονώς, αποτρόπαιος, αναλφάβητος
Δεν θέλω να δω το μεγαλείο της υφής
Του ύφους της γλώσσας που μίλησε

Αυτός που δεν ήταν ακόμα εδώ
Ούτε θα ’ναι αύριο πια ούτε σήμερα
Βρίσκεται στο γνωστό του στέκι
Σταλάζοντας στον καφέ του υδροκυάνιο

Αθήνα, 21 Απριλίου 2009

Μια φορά κι έναν καιρό ήταν ένα μικρό παιδάκι..
Του ζητήθηκε από τη δασκάλα του..
να γράψει μια έκθεση με τίτλο..
-Τι να ζητήσω απ'τον Θεό..

...Θεέ μου!!
απόψε σου ζητάω κάτι που το θέλω πάρα πολύ..
Θέλω να με κάνεις τηλεόραση!!
Θέλω να πάρω τη θέση της τηλεόρασης που είναι στο σπίτι μου..
Να έχω το δικό μου χώρο..
Να έχω την οικογένεια μου γύρο από μένα..
Να με παίρνουν στα σοβαρά όταν μιλάω..
Θέλω να είμαι το κέντρο της προσοχής..
και να με ακούνε χωρίς διακοπές η ερωτήσεις..
Θέλω να έχω την ίδια φροντίδα..
που έχει η τηλεόραση όταν δεν λειτουργεί..
Όταν είμαι τηλεόραση..
θα μου κάνει παρέα ο μπαμπάς μου..
όταν έρχεται σπίτι από τη δουλειά του ακόμα κι αν είναι κουρασμένος..
...Και θέλω τη μαμά μου να με κοιτάζει..
όταν είναι λυπημένη και στενοχωρημένη... αντί να με αγνοεί..
Θέλω να νοιώθω ότι η οικογένεια μου..
αφήνει τα πάντα στην άκρη πότε-πότε..
μόνο για να περάσει λίγο χρόνο με μένα..
Αχ... και κάτι τελευταίο..
Κάνε με έτσι ώστε να τους κάνω όλους ευτυχισμένους και χαρούμενους..
Θεέ μου δεν πιστεύω να σου ζητάω πολλά!!
Η δασκάλα που το διάβασε... καθώς βαθμολογούσε έκλαιγε συνέχεια..
Ο σύζυγός της μόλις είχε μπει στο σπίτι και τη ρώτησε... Τι συμβαίνει;
Αυτή απάντησε:
-Διάβασε αυτή την έκθεση... την έχει γράψει ένας μαθητής μου..
Ο σύζυγος το διάβασε και είπε:
-Το καημένο το παιδί..
Τι αδιάφοροι γονείς είναι αυτοί!!
Τότε αυτή τον κοίταξε και του είπε:
-Αυτή η έκθεση είναι του γιου σας!.

"Ίσως εκεί που κάποιος αντιστέκεται χωρίς ελπίδα, ίσως εκεί να αρχίζει η ανθρώπινη ιστορία, που λέμε, κι η ομορφιά του ανθρώπου."
Γιάννης Ρίτσος
Καλημέρα σας!!

ΧΡΟΝΙΑ ΜΑΣ ΠΟΛΛΑ !ΚΑΛΗ ΦΩΤΙΣΗ ΝΑ ΕΧΟΥΜΕ!

ΧΡΟΝΙΑ ΠΟΛΛΑ ΣΕ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥΣ ΚΑΙ ΜΑΘΗΤΕΣ!!!
Κ. ΠΑΛΑΜΑΣ «Στον Δάσκαλο»
Σμίλεψε πάλι, δάσκαλε , ψυχές!
Κι ότι σ' απόμεινε ακόμη στη ζωή σου,
Μην τ' αρνηθείς! Θυσίασέ το ως τη στερνή πνοή σου!
Χτισ' το παλάτι, δάσκαλε σοφέ!

Κι αν λίγη δύναμη μεσ' το κορμί σου μένει,
Μην κουρασθείς. Είν' η ψυχή σου ατσαλωμένη.
Θέμελα βάλε τώρα πιο βαθειά,
Ο πόλεμος να μη μπορεί να τα γκρεμίσει.
Σκάψε βαθειά. Τι κι' αν πολλοί σ’ έχουνε λησμονήσει;
Θα θυμηθούνε κάποτε κι αυτοί
Τα βάρη που κρατάς σαν Άτλαντας στην πλάτη,
Υπομονή! Χτίζε, σοφέ, της κοινωνίας το παλάτι !

Σ' αυτό τον κόσμο, που ολοένα στενεύει,
καθένας μας χρειάζεται όλους τους άλλους.
Πρέπει ν' αναζητήσουμε τον άνθρωπο, όπου και να βρίσκεται...

Γιώργος Σεφέρης 

Σπανουδάκης

Οι πιο ωραίοι άνθρωποι που ξέρουμε είναι εκείνοι που έχουν γνωρίσει την ήττα στη ζωή τους, που έχουν υποφέρει, που έχουν αισθανθεί την απώλεια, και που έχουν βρει την έξοδο απ’ αυτά τα βάθη.
Αυτοί οι άνθρωποι έχουν ευγνωμοσύνη, έχουν ευαισθησία, και καταλαβαίνουν ποια είναι η ζωή εκείνη που σε γεμίζει ευσπλαχνία, τρυφερότητα, βαθειά αγάπη και σε κάνει να νοιάζεσαι.
Οι ωραίοι άνθρωποι δεν προκύπτουν, απλώς»
~ Ελίζαμπεθ Κούπμλερ-Ρος, Αμερικανοελβετίδα ψυχοθεραπεύτρια.

"Στη ζωή μας πολλές φορές χρειάζεται να κάνουμε νέα άλματα και αναζητήσεις που ξεκινάνε πάντα με το πρώτο μικρό βήμα.
Συνήθως αμφιβάλλουμε, φοβόμαστε το άγνωστο, το τί θα συναντήσουμε, πως θα αντεπεξέλθουμε στις νέες συνθήκες και στο νέο περιβάλλον. Δηλαδή φοβόμαστε το ρίσκο και την αποτυχία.
Η αλήθεια είναι όμως, πως πρέπει να επιλέξουμε, και αν θέλετε: να “παίζουμε” αυτό το παιχνίδι.
Μπορεί να χάσουμε, μπορεί να κερδίσουμε, αλλά το μόνο σίγουρο είναι πως θα μάθουμε, θα αναζητήσουμε, θα ψάξουμε και το μόνο σίγουρο είναι πως θα αποκομίσουμε την εμπειρία ότι προσπαθήσαμε, και δεν μείναμε μόνο στις σκέψεις του νου.
Πρέπει να επιλέξουμε, αν θα αναλωνόμαστε στα ίδια και στα ίδια ή εάν θα ξανά ανοιχτούμε σε νέα ταξίδια. Η επιλογή είναι δική μας, όπως άλλωστε η απόφαση και το ταξίδι.
Τα φτερά μας λοιπόν, είναι για να πετάμε και όχι για να φαντάζουν όμορφα πάνω μας … ας τα ξεδιπλώσουμε και ας επιχειρήσουμε το ταξίδι…."
~ Χόρχε Μπουκάι

— μαζί με Makaidonas Filippos.

Ο πιο όμορφος ύπνος δίπλα στους ανθρώπους μας, ο πιο ασφαλής ύπνος.
Σας ευχαριστούμε που υπάρχετε!

Απώλεια: “η πιο συγκλονιστική και καλλιτεχνική αντιπολεμική φωτογραφία που έχω δει. Ούτε μάνες και παιδιά που κλαίνε, ούτε σακατεμένα σώματα. Όλα αυτά μαζί "φαίνονται" στην "Απώλεια" και την "Απουσία". Άξιο παρατήρησης σε αυτή τη φωτογραφία είναι και το γεγονός ότι, η μεν γυναίκα έχει περήφανο και οργισμένο βλέμμα, το δε παιδί φοράει το καπέλο του νεκρού πατέρα του. Αγνώστου φωτογράφου, μάλλον εποχής Α' Παγκοσμίου”.

(Την ξαναδημοσιεύσαμε πέρυσι αλλά νομίζουμε ότι αξίζει της προσοχής σας)

Αν αναλογιστεις τον εαυτό σου, εάν αναλογιστεις την ατέλειωτη έκταση του χρόνου που προηγήθηκε της γέννησής σου κι εκείνη που θα ακολουθήσει μετά τον θάνατό σου, αν σκεφτεις ότι προερχεσαι από μια ατέλειωτη, απέραντη θάλασσα ανυπαρξίας κι επιστρέφεις σε μια ατέλειωτη, απέραντη θάλασσα ανυπαρξίας, τότε ίσως νιώσεις την ασημαντότητα γι’ αυτό που νομίζες ότι είσαι και γι’ αυτό που πετύχες στη ζωή που ζεις. Κι αν αυτό ισχύει για σενα, ισχύει επίσης και για όλους όσους βλέπεις ή γνωρίζεις, για όλους όσους έχεις ακούσει και για κάθε ζωντανό και άψυχο πράγμα, συμπεριλαμβανομένης της Γης, του Ήλιου και των άστρων στο ουράνιο στερέωμα.
Και ίσως νοιώσεις κάποια στιγμή ότι τα πάντα αποτελούνται από το τίποτε. Ότι τα πάντα δεν είναι παρά ένα στιγμιαίο, άυλο τρεμούλιασμα στον ωκεανό της ανυπαρξίας. Ίσως συναισθανθεις πόσο παροδικά και σχετικά ασήμαντα είναι τα καθημερινά γεγονότα που σε προσελκύουν τόσο μακριά και έξω από τον εαυτό σου και σου κατασπαταλούν την ψυχική σου ενέργεια.

Ζεις μία ζωή μονοδιάστατη, ρηχή, γεμάτη πλάνη και φόβο, βασισμένη αποκλειστικά στις πληροφορίες που δέχεσαι από τις 5 αισθήσεις σου.

Μπορεις να δεις κάτι, να το ακούσεις, να το δαγκώσεις, να το πιάσεις και να το μυρίσεις; Τότε υπάρχει, αν δεν μπορεις, τότε δεν υπάρχει. Αυτός είναι ο κόσμος των αισθήσεων, ο κόσμος της σπηλιάς του Πλάτωνα, ο κόσμος της πλάνης και της ψευδαίσθησης, ένα MATRIX, μέσα στο οποίο εισαι παγιδευμένος, αδυνατώντας να αντιληφθεις την φυλακή στην οποία βρισκεσαι.

Η φυλακή αυτή για την οποία μιλάω είναι το ανθρώπινο σώμα, το οποίο μαζί με τις 5 αισθήσεις αποτελεί ένα επτασφράγιστο κελί για την ύπαρξή σου. Εξάλλου οι αρχαίοι Έλληνες δεν ονόμαζαν τυχαία αυτό το κελί ΣΩΜΑ, λέξη που προέρχεται από την αρχαιοελληνική λέξη ΣΗΜΑ, που σημαίνει ΤΑΦΟΣ.
Τι έχει όμως ταφεί-φυλακισθεί, μέσα σ’ αυτό το κελί-τάφο; Φυσικά μια απαστράπτουσα ΨΥΧΗ η οποία φέρει έναν υπέροχο ΝΟΥ.

"Να ονειρεύεσαι, μου έλεγε η μάνα μου που μ’ αγαπούσε και με ήξερε καλά.
Τα όνειρα, συνήθως, προδίδουν. Παραπλανούν. Καμιά φορά και σκοτώνουν.
Όμως, δεν γίνεται να ζεις χωρίς να ονειρεύεσαι. Δεν έχει νόημα. Δεν έχει ουσία.
Να ονειρεύεσαι!
Κοίτα μόνο να’ χεις σταμπάρει καλά την έξοδο κινδύνου από τα όνειρα σου. Τότε σώζεσαι.
Και ποια είναι η έξοδος κινδύνου; Τίποτα δεν είναι στη ζωή το παν!
Έχει και παρακάτω...Έχει κι άλλο...προχώρα, λοιπόν, ξεκόλλα! Αυτή είναι η έξοδος κινδύνου! "

~ Α. Παπαδάκη, Η βαρκάρισσα της χίμαιρας

Γ.Ρίτσος

"Βήματα, βήματα,
βήματα σαν τις σάλπιγγες της δικαιοσύνης,
βήματα σαν τα τύμπανα της ελπίδας,
είμαστε πολλοί, είμαστε όλοι,
βήματα που βαδίζουν σίγουρα στο μέλλον.
Ο ήλιος είναι το ζήτω του λαού καρφωμένο στο διάστημα,
ετούτες οι φωνές θα μείνουν τυπωμένες στην πρόσοψη της ιστορίας,
ένας δεν έχει χέρια- του φυτρώνουν φτερά,
ένας πηδάει τη μάντρα,
τα λεωφορεία σταμάτησαν μπρος σ' ένα τείχος από ζήτω,
τρέχουνε τα καρότσια των αναπήρων σπρωγμένα από τα ζήτω,

η ευτυχία λοιπόν δεν είναι παραμύθι- περπατά"

απόσπασμα από τις γειτονιές του κόσμου

Oταν άρχισα να αγαπώ τον εαυτό μου πραγματικά,
κατάλαβα σε τι δυσκολη θέση ερχόταν κάποιος,
όταν του επέβαλα τις επιθυμίες μου.
Και όταν μάλιστα δεν ήταν η καταλληλη στιγμή
και ούτε ήταν έτοιμος ο άνθρωπος ,
ακόμα και αν αυτός ημουν εγώ.
Σήμερα ξέρω ότι αυτό το λέμε

ΚΑΤΑΝΟΗΣΗ

Οταν άρχισα να αγαπώ τον εαυτό μου πραγματικά,
έπαψα να λαχταρώ για μια αλλη ζωή
και εβλεπα γύρω μου ότι τα πάντα μου έλεγαν να μεγαλώσω.
Σήμερα ξέρω ότι αυτό το λέμε

ΩΡΙΜΟΤΗΤΑ

Οταν αρχισα να αγαπώ τον εαυτό μου πραγματικά,
καταλαβα οτι σε καθε περίσταση ήμουν στο καταλληλο μέρος
και πάντα στην καταλληλη στιγμή.
Αυτο με εκανε να γαληνέψω.
Σήμερα , ξερω οτι αυτό το λεμε

ΑΛΗΘΕΙΑ

Οταν αρχισα να αγαπώ τον εαυτό μου πραγματικά ,
έπαψα να στερούμαι τον ελεύθερο χρονο μου και
να κάνω μεγαλόπνοα σχεδια για το μέλλον.
Σήμερα , κάνω μονο οτι μου αρέσει και με γεμίζει χαρά,
ότι αγαπώ και κάνει την καρδιά μου να γελά.
Με το δικό μου τρόπο και με τους δικούς μου ρυθμούς.
Σήμερα , ξέρω ότι αυτό το λέμε

ΕΙΛΙΚΡΙΝΕΙΑ

Οταν αρχισα να αγαπώ τον εαυτό μου πραγματικά,
απελευθερώθηκα από ότι δεν ήταν υγιεινό για μένα.
Από φαγητά, άτομα, πράγματα, καταστάσεις και
οτιδήποτε με απομάκρυνε από τον εαυτό μου.
Παλια , αυτό το έλεγα "υγιή εγωισμό".
Σήμερα , ξερω οτι αυτό το λέμε

ΑΥΤΑΓΑΠΗ

Οταν άρχισα να αγαπώ τον εαυτό μου πραγματικά ,
έπαψα να έχω πάντα δίκιο.
Ετσι έσφαλα πολύ λιγότερο.
Σήμερα, ξερω οτι αυτό το λεμε

ΑΠΛΟΤΗΤΑ

Οταν άρχισα να αγαπώ τον εαυτό μου πραγματικά,
αρνήθηκα να συνεχίσω να ζω στο παρελθόν μου
και να ανησυχώ για το μέλλον μου.
Τωρα ζω κάθε μέρα την καθε στιγμή
που ξερω ότι ΟΛΑ συμβαίνουν.
Σήμερα , ξερω οτι αυτό το λέμε

ΠΛΗΡΟΤΗΤΑ

Οταν αρχισα να αγαπώ τον εαυτό μου πραγματικά,
συνειδητοποίησα οτι, οι σκέψεις μου με εκαναν
ενα άτομο μίζερο και άρρωστο.
Οταν επικαλέστηκα την δύναμη της καρδιάς μου,
η λογική μου βρήκε ενα πολύτιμο σύμμαχο.
Σήμερα, αυτο το λεω

ΣΟΦΙΑ ΤΗΣ ΚΑΡΔΙΑΣ

Οταν άρχισα να αγαπώ τον εαυτό μου πραγματικά,
κατάλαβα ότι, δεν πρέπει να φοβόμαστε
τις αντιπαραθέσεις , τις συγκρούσεις και οποιαδήποτε
προβληματα αντιμετωπίζουμε
με τον εαυτό μας ή με τους άλλους.
Αυτό το λεμε

ΑΥΤΟΕΚΤΙΜΗΣΗ

Ξέρω ότι από τις εκρήξεις στο Σύμπαν
γεννιούνται νέα αστέρια.
Σημερα ξερω οτι,

ΑΥΤΗ ΕΙΝΑΙ Η ΖΩΗ      

Miα μέρα ο μαθητής αποφάσισε να προκαλέσει τον δάσκαλό του. Έτσι σκέφτηκε να του στήσει μια παγίδα. Έπιασε μια πεταλούδα και την κράτησε στη χούφτα του. Όταν θα πήγαινε στο δάσκαλο θα τον ρώταγε τι είχε στο χέρι του. Κι αν ο δάσκαλος το έβρισκε, τότε θα τον ρωτούσε εάν η πεταλούδα ήταν ζωντανή ή νεκρή. Στην περίπτωση που απαντούσε ότι η πεταλούδα ήταν ζωντανή, τότε θα έσφιγγε το χέρι του και θα τη σκότωνε και το αντίστροφο.
Όταν είχαν μάθημα λοιπόν, πλησίασε τον δάσκαλο, μπροστά σε όλους τους υπόλοιπους μαθητές, έτεινε το χέρι προς το μέρος του και τον ρώτησε “Δάσκαλε, τι έχω στο χέρι μου;” “Την ψυχή σου έχεις παιδί μου”, απάντησε ατάραχος ο δάσκαλος. Ο μαθητής προβληματίστηκε για λίγο σκεπτόμενος την απάντηση. Κατέληξε ότι ο δάσκαλος είχε δίκιο. Η πεταλούδα ήταν μια ψυχή που θα μπορούσε να είναι και δική του. Ωστόσο, συνέχισε “Και είναι ζωντανή η ψυχή μου δάσκαλε ή όχι;”
Ο δάσκαλος τον κοίταξε με καλοσύνη στα μάτια και του είπε χαμογελαστά “από το χέρι σου εξαρτάται”…

εσυ ισως να μην τα εμαθες.
μαθε τα στο παιδι σου.
σε ευχαριστω
Οι 7 βασικές αρετές της ηθικής νοημοσύνης.

Ενσυναίσθηση: Είναι η ικανότητα να μπορεις να αναγνωρίσεις τα συναισθήματα και τις ανάγκες των άλλων.
Για να την αποκτήσει το παιδί θα πρέπει να το βοηθήσεις να καλλιεργήσει την ευαισθησία του, να εμπλουτίσει το λεξιλόγιό του, αλλά και να του δείξεις τον τρόπο να αναγνωρίζει τα συναισθήματα των άλλων.
Συνείδηση: Είναι η ικανότητα να αναγνωρίζεις το σωστό και να μπορείς να το κάνεις.
Πρέπει να δημιουργήσεις τις συνθήκες για ηθική ανάπτυξη στην οικογένεια, να διδάξεις στο παιδί να ξεχωρίζει το καλό απ’ το κακό και να ενισχύσεις την ηθική του ανάπτυξη (να βοηθάει, για παράδειγμα, όσους έχουν ανάγκη).
Αυτοέλεγχος: Είναι η ικανότητα να ελέγχεις τις σκέψεις και τις πράξεις σου και να λειτουργεις με τον τρόπο που έχεις μάθει πως είναι ο σωστός.
Καλό είναι να διδάξεις ως προτεραιότητα την αρετή της αυτοπειθαρχίας. Επίσης, να μάθεις στο παιδί να θέτει στόχους και να βάζει τα δυνατά του για να τους πραγματοποιήσει.
Σεβασμός: Είναι το να δείχνεις πως εκτιμάς τους άλλους φροντίζοντάς τους, αλλά και μιλώντας τους με πολιτισμένο τρόπο.
Για να βοηθήσεις το παιδί θα πρέπει να του διδάξεις το σεβασμό αφού πρώτα το… σεβαστεις. Πρέπει επίσης να του μάθεις την αρετή της ευγένειας δίνοντας έμφαση στους καλούς τρόπους. Είναι ένα εφόδιο που θα έχει για όλη του τη ζωή.
Καλοσύνη: Το να νοιάζεσαι για την ευημερία και τα αισθήματα των άλλων.
Διδάσκοντας στα παιδιά την αξία της καλοσύνης, αλλά και μαθαίνοντάς τα να επαναστατούν στη φτώχεια και στη μιζέρια τα εισάγουμε στη δύσκολη αξία της καλοσύνης.
Ανεκτικότητα: Το να σέβεσαι τις αξίες και τα δικαιώματα όλων των ανθρώπων ακόμη κι αν διαφωνείς με τα πιστεύω τους.
Από πολύ νωρίς τα μικρά παιδιά πρέπει να μάθουν και να τους γίνει συνείδηση πως όλοι οι άνθρωποι είναι ίσοι, ανεξαρτήτως χρώματος, καταγωγής, θρησκείας ή εμφάνισης.
Δικαιοσύνη: Το να διαλέγεις την ανοιχτόμυαλη συμπεριφορά και να συμπεριφέρεσαι δίκαια στους άλλους.
Μάθε στο παιδί σου τι είναι δικαιοσύνη, διδάξτε του να συμπεριφέρεται δίκαια καθώς και τους τρόπους να αντιδρά στο άδικο.

Leo Buscalia

Εχω μια πολύ βαθιά εντύπωση..
πως το αντίθετο της αγάπης..
δεν είναι το μίσος..
_____________είναι η Απάθεια!!

Είναι το να μη δίνεις δεκάρα για τίποτα..

Αν κάποιος με μισεί αυτό θα πει ότι πρέπει να "νιώθει" κάτι για μένα..
αλλιώς δε θα μπορούσε να με μισήσει..

Έτσι..
υπάρχει κάποιος τρόπος να 'ρθω σε επαφή μαζί του..

Αν δεν σας αρέσει το σκηνικό που ζείτε..
αν είσαστε δυστυχισμένοι..
αν είσαστε μοναχικοί..
αν νιώθετε ότι τίποτα αξιόλογο δε σας συμβαίνει..
αλλάξτε το σκηνικό σας..
Φτιάξτε ένα καινούριο.

"Στη ζωή μας πολλές φορές χρειάζεται να κάνουμε νέα άλματα και αναζητήσεις που ξεκινάνε πάντα με το πρώτο μικρό βήμα.
Συνήθως αμφιβάλλουμε, φοβόμαστε το άγνωστο, το τί θα συναντήσουμε, πως θα αντεπεξέλθουμε στις νέες συνθήκες και στο νέο περιβάλλον. Δηλαδή φοβόμαστε το ρίσκο και την αποτυχία.
Η αλήθεια είναι όμως, πως πρέπει να επιλέξουμε, και αν θέλετε: να “παίζουμε” αυτό το παιχνίδι.
Μπορεί να χάσουμε, μπορεί να κερδίσουμε, αλλά το μόνο σίγουρο είναι πως θα μάθουμε, θα αναζητήσουμε, θα ψάξουμε και το μόνο σίγουρο είναι πως θα αποκομίσουμε την εμπειρία ότι προσπαθήσαμε, και δεν μείναμε μόνο στις σκέψεις του νου.
Πρέπει να επιλέξουμε, αν θα αναλωνόμαστε στα ίδια και στα ίδια ή εάν θα ξανά ανοιχτούμε σε νέα ταξίδια. Η επιλογή είναι δική μας, όπως άλλωστε η απόφαση και το ταξίδι.
Τα φτερά μας λοιπόν, είναι για να πετάμε και όχι για να φαντάζουν όμορφα πάνω μας … ας τα ξεδιπλώσουμε και ας επιχειρήσουμε το ταξίδι…."
~ Χόρχε Μπουκάι

Νεοελληνική Λογοτεχνία Θεωρ. Κατεύθυνσης - Θέματα προσομοίωσης 2014 - Παπαδιαμάντης "Όνειρο στο κύμα"

Νεοελληνική Λογοτεχνία Θεωρ. Κατεύθυνσης - Θέματα προσομοίωσης 2014 - Παπαδιαμάντης "Όνειρο στο κύμα"

Ἐπί πόσον ἀκόμη θά τό ἐνθυμοῦμαι ἐκεῖνο τό ἁβρόν, τό ἁπαλόν σῶμα τῆς ἁγνῆς κόρης, τό ὁποῖον ᾐσθάνθην ποτέ ἐπάνω μου ἐπ' ὀλίγα λεπτά τῆς ἄλλως ἀνωφελοῦς ζωῆς μου! Ἦτον ὄνειρον, πλάνη, γοητεία.Καί ὁπόσον διέφερεν ἀπό ὅλας τάς ἰδιοτελεῖς περιπτύξεις, ἀπό ὅλας τάς λυκοφιλίας καί τούς κυνέρωτας τοῦ κόσμου ἡ ἐκλεκτή, ἡ αἰθέριος ἐκείνη ἐπαφή! Δέν ἦτο βάρος ἐκεῖνο, τό φορτίον τό εὐάγκαλον,ἀλλ' ἦτο ἀνακούφισις καί ἀναψυχή. Ποτέ δέν ᾐσθάνθην τόν ἑαυτόν μου ἐλαφρότερον ἤ ἐφ' ὅσον ἐβάσταζον τό βάρος ἐκεῖνο... Ἤμην ὁ ἄνθρωπος, ὅστις κατώρθωσε νά συλλάβῃ μέ τάς χεῖράς του πρός στιγμήν ἕν ὄνειρον, τό ἴδιον ὄνειρόν του...

* * *

Ἡ Μοσχούλα ἔζησε, δέν ἀπέθανε. Σπανίως τήν εἶδα ἔκτοτε, καί δέν ἠξεύρω τί γίνεται τώρα, ὁπότε εἶναι ἁπλῆ θυγάτηρ τῆς Εὔας, ὅπως ὅλαι.

Ἀλλ' ἐγώ ἐπλήρωσα τά λύτρα διά τήν ζωήν της. Ἡ ταλαίπωρος μικρή μου κατσίκα, τήν ὁποίαν εἶχα λησμονήσει πρός χάριν της, πράγματι «ἐσχοινιάσθη»· περιεπλάκη κακά εἰς τό σχοινίον, μέ τό ὁποῖον τήν εἶχα δεμένην, καί ἐπνίγη!... Μετρίως ἐλυπήθην, καί τήν ἔκαμα θυσίαν πρός χάριν της.

Κ' ἐγώ ἔμαθα γράμματα, ἐξ εὐνοιας καί ἐλέους τῶν καλογήρων, κ' ἔγινα δικηγόρος... Ἀφοῦ ἐπέρασα ἀπό δύο ἱερατικάς σχολάς, ἦτον ἑπόμενον!

Τάχα ἡ μοναδική ἐκείνη περίστασις, ἡ ὀνειρώδης ἐκείνη ἀνάμνησις τῆς λουομένης κόρης, μ' ἔκαμε νά μή γίνω κληρικός; Φεῦ! ἀκριβῶς ἡ ἀνάμνησις ἐκείνη ἔπρεπε νά μέ κάμῃ νά γίνω μοναχός.

Ὀρθῶς ἔλεγεν ὁ γηραιός Σισώης ὅτι «ἄν ἤθελαν νά μέ κάμουν καλόγερον, δέν ἔπρεπε νά μέ στείλουν ἔξω ἀπό τό μοναστήρι...». Διά τήν σωτηρίαν τῆς ψυχῆς μου ἤρκουν τά ὀλίγα ἐκεῖνα κολλυβογράμματα, τά ὁποία αὐτός μέ εἶχε διδάξει, καί μάλιστα ἦσαν καί πολλά!...

Καί τώρα, ὅταν ἐνθυμοῦμαι τό κοντόν ἐκεῖνο σχοινίον, ἀπό τό ὁποῖον ἐσχοινιάσθη κ' ἐπνίγη ἡ Μοσχούλα, ἡ κατσίκα μου, καί ἀναλογίζομαι τό ἄλλο σχοινίον τῆς παραβολῆς, μέ τό ὁποῖον εἶναι δεμένος ὁ σκύλος εἰς τήν αὐλήν τοῦ ἀφέντη του, διαπορῶ μέσα μου ἄν τά δύο δέν εἶχαν μεγάλην συγγένειαν, καί ἄν δέν ἦσαν ὡς «σχοίνισμα κληρονομίας» δι' ἐμέ, ὅπως ἡ Γραφή λέγει.

Ὤ! ἄς ἤμην ἀκόμη βοσκός εἰς τά ὄρη!..."

(Διά τήν ἀντιγραφήν)
Α. ΠΑΠΑΔΙΑΜΑΝΤΗΣ

Θέματα

1. Το «Όνειρο στο κύμα» εντάσσεται στα αυτοβιογραφικά διηγήματα του Παπαδιαμάντη από τα οποία αντλούμε πληροφορίες για τον συγγραφέα. Να βρείτε τρία (3) παραδείγματα και να τα σχολιάσετε.

Μονάδες 15

2. Σύμφωνα με τον Δ. Τζιόβα, κατά καιρούς έχουν προταθεί διάφορες ερμηνείες για το "Όνειρο στο κύμα".
Με βάση το απόσπασμα που σας δόθηκε να καταγράψετε δύο (2) ερμηνείες και να τις σχολιάσετε.

Μονάδες 20

3. α. Να επισημάνετε πέντε (5) γνωρίσματα της γλώσσας του Παπαδιαμάντη και να τα σχολιάσετε. (μον. 10)

β. Ποιες ιδιαιτερότητες παρουσιάζει η λειτουργία του αφηγηματικού χρόνου στο απόσπασμα που σας δόθηκε; (μον. 10)

Μονάδες 20

4. «Ω! ας ήμην βοσκός εις τα όρη  …” (Διά την αντιγραφήν) Α. ΠΑΠΑΔΙΑΜΑΝΤΗΣ».

Να σχολιάσετε το περιεχόμενο του αποσπάσματος σε μία παράγραφο (140 λέξεις).

Μονάδες 25

5. Να εντοπίσετε τρεις (3) ομοιότητες και δύο (2) διαφορές περιεχομένου μεταξύ του αποσπάσματος που σας δόθηκε από το διήγημα «Όνειρο στο κύμα» και των παρακάτω αποσπασμάτων από το μυθιστόρημα του Μάκη Τσίτα «Μάρτυς μου ο Θεός».

Μονάδες 20

Μάρτυς μου ο Θεός

(αποσπάσματα)

Αλλά έχω μετανιώσει. Μάρτυς μου ο Θεός. Έχω μετανιώσει πικρά για όλα όσα έχω κάνει. Θέλω να τα αφήσω πίσω μου και να αποτολμήσω ένα νέο ξεκίνημα.

Δε θέλω ούτε ερωμένες ούτε ελαφρές γυναίκες ούτε πορνείες. Θέλω να είμαι κοντά στο Θεό. Κι αν Εκείνος μου χαρίσει γυναίκα σοβαρή, τότε εντάξει, ευχαρίστως να έλθω μαζί της εις γάμου κοινωνίαν. Αν δεν μου χαρίσει και θέλει γενώ καλόγερος, πάλι εντάξει.

Πολύ κόσμο έχω κάνει πέρα, γιατί είδα πως αυτοί οι άνθρωποι δεν έχουν τίποτα να μου δώσουν. Είναι τρύπιοι κουβάδες. Άπατοι.

Θέλω να μ’ ακούσει όταν προσεύχομαι σ’ Αυτόν. Μακριά από εμένα οι πειρασμοί, Κύριε.

Και λιγότερους φίλους θέλω επίσης. Λίγους και καλούς. Ήρεμους, τίμιους, να μη με πνίγουν. Να μη μου δίνουν με το ένα χέρι αντιασφυξιογόνο μάσκα ενώ με το άλλο ρίχνουν διοξείδιο του άνθρακος. Τι περιμένουν, να χαλάσει η μάσκα για να σκάσω;

(…) Τα πνευματικά παλάτια είναι ασυγκρίτως ανώτερα από τα υλικά. Τα υλικά αγαθά τα ορέγονται άνθρωποι με μάσκα, άνθρωποι που υποδύονται τους φίλους. Οι πραγματικοί φίλοι νοιάζονται για τους πνευματικούς θησαυρούς που έχεις στην ψυχή σου, κι όσο καλά κι αν τους έχεις κρυμμένους, αυτοί κάνουν τα πάντα για να τους φέρουν στην επιφάνεια.

(…) Δεν ξέρω, όταν βλέπω πια γυναίκα, θυμάμαι πάντα την Ευμορφία και σκέφτομαι πόσο άτιμα μου φέρθηκε. Με στιγμάτισε αυτή η ιστορία. Είναι μια μαύρη κηλίδα στην καρδιά μου.

Μια φορά που την είδα στο δρόμο μου ’ρθε να κάνω εμετό. Άλλαξα αμέσως κατεύθυνση. Ένιωσα αηδία. Μεγάλη αηδία. Για τον εαυτό μου περισσότερο. Πόσο ξέπεσα! Πώς μπορεί να πάρει μια γυναίκα έναν άντρα που είναι μια χαρά και να τον καταντήσει σκουπίδι…

(Μάκης Τσίτας, «Μάρτυς μου ο Θεός», εκδ. Κίχλη, Αθήνα 2013, σελ. 16-17, 21-22)